- Polnische Version weiter unter -

Am Deutschen Historischen Institut Warschau hat sich ein Forschungsbereich „Regionalität und Regionsbildung“ formiert, der in diachroner und interdisziplinärer Perspektive Regionalismusdiskurse und Regionalisierungsprozesse in Ostmitteleuropa bearbeitet.

Regionen und Aspekte von Regionalisierung haben seit den 1990er Jahren in der Forschung an Aufmerksamkeit gewonnen, gerade in Bezug auf ihre Wirksamkeit für die Bildung von kollektiven und gedächtnisstiftenden Identitäten. Bis vor kurzem stand vor allem der – häufig reduzierende – Zusammenhang mit der Nationsbildung im Vordergrund. Nun stehen vermehrt globale und transnationale Bezugskategorien für Regionen zur Debatte. Unstrittig ist, dass die Region Teil eines Ganzen und somit einer (oder mehreren) anderen, übergeordneten Größe(n) räumlich und funktional untergeordnet ist. Welche das jeweils sein können und welche Prozesse von Assimilierung und Ausdifferenzierung, Integration und Exklusion damit einhergehen, welchem historischen und funktionalen Wandel die Regionen und Identitäten dabei unterliegen, soll im Rahmen der Veranstaltung „Regionalität als Kategorie“ diskutiert werden. Unser Ziel ist das Konzept Regionalität in der Forschung zu operationalisieren.
Räumlichen und zeitlichen Schwerpunkt für die Inhalte der Tagungsbeiträge sollen die historischen deutschen, habsburgischen und polnischen Regionen im Zeitraum von der Reformation bis um 1900 darstellen. In diesem Zeitrahmen bildeten sich besonders konfessionelle, ethnische, nationale (und dazu gegenläufige), homogene wie heterogene Regionen und regional zu definierende Gruppen aus und um. Der transregionalen Analyse „gedachter“ und „realer“ Regionen gilt unser Interesse.

Mögliche Fragestellungen der Beiträge können sein:
- Welche Faktoren definieren und konstituieren „Region“? Welche zeitlichen und funktionalen Veränderungen lassen sich dabei beobachten?
- In welchen identitätsstiftenden Konfigurationen entstehen Regionalitäten und welchem Wandel unterliegt diese Verbindung?
- Welche künstlerischen und kulturellen, materiellen und narrativen Mittel werden eingesetzt, um regionale Identitäten (soziale, ethnische, kulturelle) zu manifestieren?
- Wie wirkte gezielte Erinnerungspolitik auf die Wahrnehmung der Region?
- Wer waren die prägenden Akteure, Eliten, Gruppen und Milieus innerhalb oder außerhalb der Regionen? Welche Motivationen bestimmten ihr Handeln?
- Wie ist das Verhältnis von Modernisierung und Konservierung sowie von Zentrum und Peripherie im Zusammenhang mit Regionalismen?

Wir erwarten keine rein empirischen Regionalstudien, sondern konzeptuell die Kategorie Regionalität behandelnde Beiträge, die jedoch exemplarisch untermauert werden können.
Vor allem komparatistische und transnationale Zugänge versprechen innovative Erkenntnisse.

Willkommen sind Beiträge von HistorikerInnen, KunsthistorikerInnen, ReligionswissenschaftlerInnen, Sprach- und LiteraturwissenschaftlerInnen sowie VertreterInnen verwandter und benachbarter Disziplinen mit einer regionalen Forschungsperspektive oder Fragestellung.

Konferenzsprachen sind Deutsch und Polnisch; eine Simultanübersetzung ist vorgesehen.

Bitte senden Sie einen Themenvorschlag mit einem Abstract (max. 1 Seite / 2000 Zeichen) auf Polnisch oder auf Deutsch sowie einen kurzen wissenschaftlichen Lebenslauf mit den wichtigsten Publikationen (insgesamt max. 1 Seite) bis zum 15. April 2016 per E-Mail an die Organisatorinnen:

-------------

W obszarze badawczym Niemieckiego Instytutu Historycznego w Warszawie - Regionalność i powstawanie regionów, opracowywane są projekty, analizujące procesy i dyskursy regionalne w Europie Środkowo-Wschodniej, rozpatrywane z perspektywy diachronicznej
i interdyscyplinarnej.
Od lat dziewięćdziesiątych XX wieku zainteresowanie badaczy zdobyły pojęcia regionu
i regionalności, w szczególności ich wpływ na kształtowanie się zbiorowych, tworzących pamięć, tożsamości. W dotychczasowych badaniach na plan pierwszy analiz wysuwano raczej związek regionu z procesami narodotwórczymi. Obecnie punktem wyjścia jest analiza regionu i kategorii regionalności w perspektywie globalnej i międzynarodowej. Wiadomym jest, że region pozostaje częścią całości, a tym samym jest przestrzennie i funkcjonalnie podporządkowany jednej (bądź kilku) jednostkom wyższego rzędu. Przedmiotem dyskusji,
w ramach konferencji „Regionalność jako kategoria”, będą zagadnienia analizujące procesy asymilacji i dyferencjacji towarzyszące kategoriom regionalnym oraz funkcjonalne
i historyczne przemiany, jakim ulegają regiony i konstytuujące się w ich obrębie tożsamości. Naszym celem jest zoperacjonalizowanie koncepcji regionalności w badaniach.
Zakres terytorialny i cezura czasowa referatów powinny wpisywać się w ogólne ramy konferencji, którymi są: niemieckie, habsburskie i polskie regiony w okresie od czasów reformacji do 1900 roku. W tym czasookresie tworzyły się regiony konstytuowane na gruncie konfesyjnym, etnicznym i narodowym, regiony homogeniczne, a zarazem heterogoniczne oraz grupy definiujące się regionalnie. Szczególnie interesująca jest dla nas ponadnarodowa perspektywa analizy regionów „rzeczywistych” oraz „wyobrażonych”.
W referatach mogą zostać poruszone m. in. następujące problemy badawcze:

- Jakie czynniki definiują i konstytuują kategorię regionu? Jakie czasowe i funkcjonalne przemiany mogą zostać zaobserwowane i wskazane w ramach analizy?
- Jaki fundament tożsamościowy konfiguruje regionalność oraz jakie przemiany można
w tym procesie zidentyfikować?
- Jakimi środkami kulturowymi, materialnymi i narracyjnymi oraz jakimi formami sztuki posługiwano się przy manifestacji regionalnych tożsamości (płaszczyzna społeczna, etniczna, kulturowa)?
- Jak wpływała określona polityka pamięci na postrzeganie regionu?
- Kto kształtował wizerunek regionu? Jacy aktorzy, elity, środowiska i grupy społeczne
z terenu poszczególnych regionów i spoza nich odgrywały najistotniejszą rolę
w kreacji? Jakie były motywy ich działań?
- Jak kształtują się zależności modernizm-konserwatyzm, centrum-peryferia
w kontekście regionalizmów?

Oczekujemy referatów skupiających się na konceptualizacji kategorii regionalności, których podwalinę mogą stanowić badania jednostkowe, a nie regionalnych studiów przypadku. Mamy nadzieję, że przyjęte przez nas podejście porównawcze i ponadnarodowa perspektywa zaowocują innowacyjnymi wynikami.
Zapraszamy do udziału w konferencji zarówno historyków, historyków sztuki, religioznawców, językoznawców i literaturoznawców, jak i badaczy zajmujących się problematyką pokrewną, których analizy ukierunkowane są na kategorię regionalności.
Językami konferencji są: język polski i niemiecki. Organizatorzy zapewniają tłumaczenie symultaniczne.

Prosimy o przesłanie zgłoszenia - temat wystąpienia wraz z abstraktem (max. 1 strona / 2000 znaków) w języku polskim bądź niemieckim oraz krótkiego życiorysu z uwzględnionymi najistotniejszymi publikacjami (max. 1 strona) do 15 kwietnia 2016 r. na adres mailowy organizatorów.